صفات ثانویه در جانوران چیست؟ - پرشین بلاگ

خبرنگاران | سرویس علوم - اصطلاح های صفات جنسی اولیه و ثانویه به خصوصیات ویژه جسمی اشاره می نمایند. این صفات جنس های مذکر و مؤنث را در گونه های دارای دو شکل مختلف از یکدیگر جدا می نمایند. گونه هایی که جنس های مذکر و مؤنث در آن ها ظاهر متفاوتی از یکدیگر دارند، گونه های دارای دو شکل نامیده می شوند. صفات جنسی اولیه از همان ابتدای تولد وجود دارند (برای مثال آلت های تناسلی جنس مذکر در برابر مؤنث). اما صفات جنسی ثانویه در سن بلوغ سر بر می آورند (برای مثال شاخ گوزن ها، تاج خروس ها، یال شیر ها و ...).

صفات اولیه و ثانویه عبارتند از صفات جنسی موجود در گونه های خاصی از جانواران. این صفات ظاهر و رفتار جنس های مذکر و مؤنث را در این گونه ها از یکدیگر متمایز می نمایند. صفات اولیه از همان ابتدای تولد حضور دارند. این صفات توسط تأثیراتی که کروموزم ها بر روی هورمون ها می گذارند، معین می شوند. فرآیند تأثیرات مزبور در رحم پستانداران اتفاق می افتد، اما این فرآیند در گونه هایی از تخم گذاران تحت تأثیر عوامل دیگری از قبیل: دمای فراوری شده هنگام خوابیدن مادر روی تخم اتفاق می افتد.

از سوی دیگر، صفات جنسی ثانویه در دوران بلوغ ظاهر می شوند. این صفات در زاد و ولد جنسی کاربردی ندارند، اما برای جذب جفت جنسی یا توانایی نگهداری از نوزادان حائز اهمیت هستند.

جنس مذکر (نرها) در گونه های دارای دو شکل متفاوت معمولاً دارای ظاهر و رفتاری آراسته هستند (برای مثال، پر های زینتی طاووس ها یا پایکوبی ها و آواز های ویژه تعداد فراوانی از گونه های مختلف پرندگان). آن ها از این آرایش برای جذب جنس مؤنث (ماده ها) استفاده می نمایند. نظریه مؤنث انتخاب نماینده به این معنی است که آرایش بزرگتر، روشنتر و بهتر نر ها امکان انتخاب شدنشان را برای زاد و ولد با جنس مؤنث افزایش می دهد. آن ها به این طریق این پیغام را می رسانند که نر دارای ژن بهتر را برمی گزینند. اما در فرضیه دیگری به نام فرضیه پسران جذاب، وجود چنین خاصیتی در میان جنس مؤنث با مسئله دیگری در ارتباط دانسته می گردد. آن ها می گویند احتمال انتقال صفات جذاب جفت مذکر و جاودانه شدن ژن ها در پسران آن ها تقویت خواهد می گردد. از سوی دیگر، نظریه ژن های خوب چنین استدلال می نماید که آن صفات با قدرت و مقاومت در برابر بیماری در ارتباط است. به این معنی که آن ها از این طریق احتمال زنده ماندن خود برای زاد و ولد را افزایش می دهند.

صفات جنسی ثانویه

هورمون هایی که به وسیله هیپوتالاموس ترشح می شوند شروع نماینده رشد و توسعه صفات جنسی ثانویه جنس های کلاسیک مذکر و مؤنث هستند. این صفات ثانویه در فرآیند زاد و ولد کاربردی ندارند، اما در اغلب گونه های دارای دو شکل جنسی قابل مشاهده هستند. صفات جنسی ثانویه شامل یال شیر مذکر، پر های زینتی و روشن بسیاری از پرندگان و ماهی های مذکر می گردد (این صفات در انسان نیز وجود دارند، مثلاً سینه های برجسته در زنان و ریش صورت در مردان).

جفت گزینی جنس مؤنث

بسیاری ماندگاری آراستگی جنس مذکر در جمعیت جانوران را با جفت گزینی جنس مؤنث یا رقابت میان نرها مرتبط می دانند. نظریه مؤنث انتخاب نماینده به این مفهوم است که جنس مؤنث برای افزایش پایداری فرزندان خود جفت های دارای ژن خوب را انتخاب می نماید. به این ترتیب آن ها به انتخاب جفت هایی تمایل دارند که دارای آرایشی بزرگتر، روشنتر و بهتر هستند. البته افزایش پایداری می تواند با مکانیسم های مختلفی محقق گردد: (1) فرضیه پسران جذاب و (2) فرضیه ژن خوب.

در فرضیه پسران جذاب چنین استدلال می گردد که جنس مؤنث به این خاطر جفت مذکر زرق و برق دار را انتخاب می نماید که آراستگی موجود به پسران آن ها نیز انتقال یابد. به این صورت، شانس زاد و ولد و جاودانگی ژن های خود را در پسران خود افزایش می دهد. اما فرضیه ژن های خوب از زاویه دیگری به این قضیه می نگرد. آن ها می گویند، جنس مؤنث به این دلیل جفت درخشانتر را انتخاب می نماید که آراستگی او نشانی از بیشینه بودن مقاومت در برابر بیماری یا فایده های سازواری است. پس احتمال انتقال این خصوصیات به فرزندان بیشتر خواهد بود.

رقابت میان نر ها

شماری از صفات جنسی ثانویه فایده هایی برای نر های برجسته و مسلط به همراه دارند. از جمله این فایده ها می توان به توانایی تسلط بر رقیبان خود در نزاع های فیزیکی اشاره نمود. آن ها از این طریق احتمال پیروزی در به دست آوردن حق جفت گیری با ماده خاصی را افزایش می دهند. بنابراین، مشارکت ژنتیکی خود را در تکثیر جمعیت گونه خویش بالا می برند. عضو نر مسلط در مقایسه با شکست خورده ها قادر به جفت گیری با تعداد بیشتری از ماده ها خواهد بود. او این حق را به وسیله صفات برجسته تر خود از قبیل: عاج ها و شاخ ها خود کسب نموده است. این صفات در درگیری های میان نر ها به عنوان یک اسلحه عمل می نمایند.

پس توانایی جفت گیری با تعداد ماده های بیشتر موجب می گردد تا ژن های دارای خصوصیت جنگندگی بیشتر در میان جمعیت گونه حیوانی بیشتر تکثیر گردد. به عبارت دیگر، این صفات به طور طبیعی انتخاب می شوند.

اما صفات جنسی اولیه کدامند؟

آن دسته از صفاتی که از همان ابتدای تولد حضور خود را نشان می دهند، صفات جنسی اولیه هستند. در میان پستانداران جنس نوزاد به واسطه رخداد های هورمونی در رحم مشخص می گردد. این رخداد ها در شرایط عادی با ترکیبی از کروموزوم های X و Y کنترل می شوند. اگر تخمی با اسپرم حاوی کروموزوم X باردار شده باشد، باید غذه های جنسی درون تخم رشد نمایند و نوزادان مذکر خواهند بود (البته استثنا های فراوانی در این مورد وجود دارند، اما به آن ها نابهنجاری گفته می گردد).

بعضی گونه های خزندگان از قبیل اغلب لاک پشت ها و کروکودیل ها برای مشخص نسبت جنسی (شمار مذکر ها و مؤنث ها) فرزندان از مشخص جنس وابسته به دما استفاده می نمایند. در این گونه ها، تخمی که مادر با دمای پایینی روی آن می خوابد موجب زایش یک جنس و تخمی که مادر با دمای بالاتری روی آن می خوابد، جنس دیگر را به جهان می آورد.