5 شاهکار سینمایی که هنگام اکران به وسیله منتقدان تخریب شدند - پرشین بلاگ

این موضوع بویژه اکنون و در دوران شبکه های اجتماعی اهمیتی دوچندان یافته است. در این دوران تیترها و عناوین نقدهای مختلف در شبکه های اجتماعی گوناگون به چشم مان می خورند و حتی قبل از خواندن نقدها تا حد زیادی از نظرات مختلفی که درباره فیلم مطرح شده مطلع می شویم. با این وجود احتیاج به گفتن نیست که پیروزیت تجاری و جلب نظر منتقدان هنوز هم به کلی دو اتفاق متفاوت هستند و لزوما رخ دادن یکی باعث ایجاد دیگری نمی گردد.

اما درباره آثار مطرح و شاخص تاریخ سینما چه می توان گفت؟ چه تعدادی از آثار بزرگ سینما در هنگام اکران به وسیله منتقدان مورد تمجید نهاده شدند؟ کدام شاهکارها جدی گرفته نشدند و زمان نشان داد که منتقدان در آن دوران ارزیابی شتاب زده ای ارایه داده بودند؟

در ادامه به آنالیز 5 فیلم مطرح تاریخ سینما می پردازیم که در دوران خود و هنگامی که اکران شدند به وسیله عموم منتقدان به عنوان آثاری نه چندان پیروز ارزیابی شدند و نقدهای تند و گزنده ای دریافت کردند اما به مرور زمان نگاه ها به آن ها تغییر کرد و نهایتا به عنوان آثار بزرگ و شاخص سینما جایگاه ویژه ای پیدا کردند.

5- ژنرال

باستر کیتون یکی از مشهورترین کمدین های تاریخ سینما است که آثار شاخصی را کارگردانی نموده اما در میان همه فیلم هایش ژنرال (General) جایگاه ویژه ای دارد.

گرچه کیتون همواره از چهره های مشهور سینمای آمریکا بود و عموم فیلم هایش به وسیله مردم و منتقدان تحسین می شدند اما مقدار خلاقیت، اصالت و بداعت تکنیکی آثار او هرگز در زمان خودش درک نشد و برای فهم کامل نبوغ او به گذر زمان احتیاج بود. بعلاوه به علت استفاده از طنز خاص و طرح داستانی نسبتا پیچیده او همواره از دو رقیب اصلی اش چارلی چاپلین و هارولد لوید محبوبیت کمتری داشت.

ژنرال که در حال حاضر یکی از برترین آثار تاریخ سینما در نظر گرفته می گردد در ابتدا به مذاق منتقدان خوش نیامد. در نقدی که ورایتی روی این فیلم صامت ساخته سال 1926 نوشته بود ژنرال فیلمی لقب گرفت که ابدا سرگرم نماینده نیست. تقریبا اغلب نقدهای دیگر هم به چنین نکاتی درباره فیلم اشاره نموده بودند.

عجیب به نظر می رسد که چرا فیلمی مثل ژنرال که پر از لحظه های مهیج و شورانگیز است به وسیله بسیاری از منتقدان کسالت بار لقب گرفت اما هر چه بود فقط گذر یکی دو دهه لازم بود تا ژنرال جایگاه رفیع تری پیدا کند و عاقبت در میان شاهکارهای سینما قرار بگیرد.

4- درخشش

حتی اگر طرفدار آثار استنلی کوبریک نباشیم هم باید بپذیریم که او یکی از اسامی ثابت لیست برترین کارگردان های تاریخ است و بسیاری از فیلم های او در میان شاهکارهای تاریخ سینما طبقه بندی می شوند.

کوبریک در تکنیک های سینمایی خلاق و پیشرو بود، نبوغ هنری داشت و در عین حال نوعی شم تجاری نیز داشت. احتمالا کارگردان های بزرگی پیدا کنید که از کوبریک فیلم های پرفروش تری ساخته اند، در استفاده از تکنیک های نو پیشروتر بوده اند یا از نظر هنری جسارت های بیشتری به خرج داده اند اما به سختی می گردد کارگردانی پیدا کرد که به خوبی کوبریک همه این عوامل را با هم ترکیب نموده باشد.

به هر حال چهره فعلی کوبریک در تاریخ سینما باعث شده برخی فراموش نمایند که حتی این نام بزرگ هم لزوما همواره با استقبال منتقدان روبرو نمی شده. کوبریک وقفه هایی نسبتا طولانی میان آثارش داشت و عموما ژانر فیلم بعدی با فیلم قبلی یکی نبود. در حالی که می گردد امروز و از فراز تاریخ به درکی کلی و یکپارچه از فرم و محتوای آثار او رسید اما در آن موقع منتقدان و مخاطبان هر بار در برابر اثری چالش برانگیز قرار می گرفتند که بداعت های ویژه ای در خود داشت و واکنش های پیچیده ای برمی انگیخت.

شاید فیلم سینمایی درخشش (The Shining) که حال در میان یکی از معروف ترین فیلم های ترسناک تاریخ سینما نهاده شده است مثال خوبی برای شرح آنچه گفته شد باشد.

وقتی درخشش اکران شد نقدهای منفی زیادی درباره اش نوشته شد. عموم نقدهای منفی و سرزنش ها البته به علت مقایسه فیلم با رمان استیون کینگ نوشته شد. ظاهرا خود کینگ هم به شدت از اقتباس سینمایی کوبریک بدش آمده بود و از آن دل خوشی نداشت.

با این وجود جو ابتدایی با گذر زمان فروکش کرد و منتقدان به تدریج نکات ظریف تر و عمیق تری در فیلم می یافتند و دیدگاه ابتدایی آن ها که تا حدی زیادی ساده انگارانه بود، دچار تغییر شد. با نقدهای تازهی که بر فیلم نوشته شد و ارزش گذاری مجدد آن، سیل عجیب و غریبی از تفاسیر مختلف به راه افتاد که از حد و مقدار معمول خارج بود و به معروفیت هر چه بیشتر این اثر سینمایی یاری کرد.

3- بانی و کلاید

فیلم سینمایی بانی و کلاید (Bonnie and Clyde) به تدریج و با گذر زمان جایگاه خود را به عنوان یکی از آثار شاخص سینمای آمریکا تحکیم کرد. آرتور پن این فیلم سینمایی را با جسارتی مثال زدنی کارگردانی کرد و اثری ساخت که پیش از آن کمتر در سینمای آمریکا شاهدش بودیم. فیلمی که در آن خبری از حقه های معمول فیلم های جنایی نبود و همین بی پروایی باعث شد فیلم نتواند نگاه منتقدان را به خود جلب کند.

در عین حال نگاه فیلم نسبت به خشونت هم چندان منتقدان را راضی ننموده بود و با سلیقه عمومی نیز همخوانی چندانی نداشت. فیلم در دوره خود خشونت نسبتا صریح و عریانی داشت و بسیاری گمان می کردند چنین خشونت واضح و عریانی باعث سطحی شدن فیلم شده است.

منتقد نشریه نیوزویک بانی و کلاید را یک فیلم زننده بزن بکشی که برای ابله ها ساخته شده توصیف کرد. به هر حال لحن فیلم به هیچ عنوان منتقدان را به خودش جلب نکرد اما با گذشت زمان و از دریچه نگاه منتقدان و مخاطبان تازه که چندان خشونت فیلم را تند و عریان نمی دانستند، بانی و کلاید مورد تمجید نهاده شد و بسیاری درباره شایستگی ها و ارزش های ویژه اش نوشتند.

2- قاعده بازی

ژان رنوار یکی از برجسته ترین فیلم سازان سینمای فرانسه در نظر گرفته می گردد. تکنیک و هنر ویژه او در همان دوران فعالیتش معروفیت قابل توجهی را برای این استاد مسلم سینما به ارمغان آورد.

زمانی که در سال 1939 فیلم قاعده بازی (The Rules of The Game) به وسیله رنوار ساخته شد انتظارات زیادی از فیلم و کارگردان آن می رفت و بسیاری گمان می کردند این بار هم یک پیروزیت بزرگ دیگر برای رنوار رقم می خورد.

با این وجود فیلم هم از نظر تجاری و هم از نظر منتقدان یک شکست کامل به حساب آمد. رنوار مجبور شد فیلم 113 دقیقه ای خود را کوتاه و به یک اثر 85 دقیقه ای تبدیل کند و این نسخه تازه هم نتوانست دردی را دوا کند.

برخی ها معتقدند زمان اکران فیلم که اندکی مانده به شروع جنگ دنیای دوم بوده باعث برخی از بازخوردهای منفی فیلم شده است اما اگر در نظر بگیریم که فیلم در سراسر دنیا و در کشورهایی که چندان تحت تاثیر جو سیاسی آن روزهای اروپا نبودند هم عملکرد پیروزی نداشت، این فرضیه هم رد خواهد شد.

به هر حال شکی در این نیست که در حال حاضر قاعده بازی یکی از مشهورترین و برجسته ترین آثار تاریخ سینما به شمار میرود و علت شکست جدی فیلم در دوران اکران آن خود از سوژه های بحثی گسترده است. اگر بخواهیم کلیت این بحث ها را خلاصه کنیم باید گفت بسیاری از مخاطبان و منتقدان در آن بازه زمانی برای چنین فیلم خاصی آمادگی لازم را نداشتند.

شاید بسیاری از نکات فیلم امروز ظریف و جالب توجه به نظر برسند اما آن موقع صرفا کسالت بار و بی ربط در نظر می آمدند. نکته جالب دیگر اینکه فیلم رنوار مدتی بعد به علت آنچه محتوای غیراخلاقی نامیده می شد دچار برخی محدودیت ها شد که مسائل فیلم را از قبل هم بیشتر کرد.

بیش از یک دهه زمان لازم بود تا نظر منتقدان درباره فیلم تغییر کند و از آن موقع به بعد قاعده بازی همواره در میان برترین آثار تاریخ سینمای دنیا نهاده شد.

1- سرگیجه

برخورد منتقدان با هیچکاک و آثارش از جمله مهم ترین جریان های تاریخی درون مدیوم سینما است که در نیمه دوم قرن بیستم اتفاق افتاده است. به لطف نشریاتی چون کایه دو سینما و نوعی تغییر کلی و عمومی نگاه نقدنویسان پس از دهه 1960 میلادی هیچکاک به جایگاه واقعی خود در سینما رسید و به عنوان یکی از چهره های برجسته شناخته شد.

گرچه پیش از این هم فیلم های هیچکاک همواره محبوبیت تجاری داشت اما اساسا منتقدان هیچکاک را چندان جدی نمی گرفتند و متوجه هنر عمیق و ظریفی که پشت آثار به ظاهر سرگرم نماینده او وجود دارد نبودند.

شاید فیلم سینمایی سرگیجه (Vertigo) مثال خوبی برای این عدم درک جدی منتقدان باشد. سرگیجه که از سال 2012 به بعد با رای تعداد قابل توجهی از منتقدان و کارگردان های شاخص به عنوان برترین فیلم تاریخ سینما در نظر گرفته می گردد، هنگامی که در سینماها اکران شد نقدهای مثبتی دریافت نکرد.

تقریبا بسیاری از منتقدان سرگیجه را اثری غیرقابل باور و غیرمتقاعدنماینده توصیف کردند.

جزییات زیاد و طرح تاریک داستانی فیلم چندان خوشایند منتقدان آن دوران نبود. به شکل کلی تر سرگیجه فیلمی نبود که با قواعد آن روزهای سینمای بدنه آمریکا همخوانی داشته باشد. در سرگیجه روایت پیچیدگی هایی داشت که خوشایند سینمای تجاری نیست، از جزییات به شکلی وسواس گون استفاده شده بود تا به نوعی موتور محرک قصه باشند. از سوی دیگر سرانجام بندی فیلم هم برخلاف برخی از آثار خود هیچکاک قطعیت و شفافیت چندانی نداشت.

همه این ها باعث شد منتقدان در زمان اکران فیلم آن را نپسندند اما سال ها بعد سرگیجه بتواند به چنان جایگاه رفیعی دست پیدا کند که احتمالا کم تر کسی در دوران اکران فیلم فکرش را می کرد.