ساده انگاری مردم در مقابله با کرونا؛ جای خالی پروتکل اخلاقی - پرشین بلاگ

به گزارش ایران، به طوری که مسئولان ستاد ملی مقابله با کرونا و کارشناسان وزارت بهداشت می گویند بخشی از جامعه خیلی ساده انگارانه با این پاندمی رفتار می نمایند در این زمینه با دکتر هادی خانیکی استاد ارتباطات درباره این عادی انگاری و رفتارهای اجتماعی مردم در مقابله با این ویروس کرونا گفت و گو کردیم که می خوانید.

در چند هفته اخیر شاهد کاهش آمار مرگ و میر ناشی از بیماری کرونا در جامعه هستیم. وقتی آمارها کاهش پیدا می نماید بعضی از مردم سریع پروتکل های بهداشتی را نادیده می گیرند. از یک طرف دولت کوشش می نماید تا شرایط را بهتر کند و از طرفی، بعضی این روزها بی خیال کرونا شده اند و در مراکز خرید و پاساژها مشغول خرید هستند. گویا خیالشان از بابت کرونا راحت شده و مسأله برای عده ای عادی شده است. به نظر شما آیا تصمیمات دولت موجب عادی انگاری کرونا در جامعه شده است و این موضوع چه تأثیری روی دیگر افراد جامعه دارد که همچنان پروتکل ها را جدی می گیرند؟

ابتدا باید ببینیم که توصیه های کلی چطور بوده است؛ چند مسأله در این بحث مطرح است، کرونا ویروسی است که زندگی کنونی انسان و جوامع را تحت تأثیر قرار داده است. در این باره دولت ها، توصیه ها و برنامه های اجرایی علمی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اخلاقی هم داشته اند. کارشناسان بهداشت و درمان در تمامی کشورها هم تأکید نموده اند که با کرونا باید زندگی کنیم و زندگی جدید هم براساس کرونا باشد. در این میان عواملی هم برای مقابله با ویروس مؤثر است و همه باید متعهد باشند که این مباحث را رعایت می نمایند. مسئولان بهداشت و درمان خواسته اند که مردم ماسک بزنند. فاصله اجتماعی را رعایت نمایند و در مواقعی که شرایط بحرانی می گردد همه دولت ها قرنطینه را اجرایی می نمایند. در این میان باید به مباحث اجتماعی، مالی و فرهنگی مردم هم توجه کرد که آنها بتوانند زندگی و معیشت خود را پیش ببرند. در این دوره ای که گذراندیم مردم شرایط های دشواری را از نظر روحی و اجتماعی داشته اند. تنهایی و داغ هایی که بعضی از هموطنان دیده اند شرایط را برای آنها سخت کرد. در مجموع بیشترین توصیه ای که می گردد به همه داشت این است که خیلی گمان نکنیم که زود و سریع می توانیم از دست ویروس کرونا راحت شویم یا حالا که آمارها پایین آمده تصور کنیم که کرونا تمام شده است.

یکی از نکاتی که بارها درباره ویروس کرونا عنوان شده است این است که مردم خسته و کلافه شده اند از طرفی خیلی ها حتی سازمان بهداشت دنیای هم اعلام نموده است که همزیستی با کرونا باید جزو زندگی مردم تلقی گردد. به نظر شما چرا عده ای حاضر نیستند این موضوع را بپذیرند؟

باید دانست که این مسأله یعنی زیستن با کرونا و توانمندی در مواجهه با آن بخشی از واقعیت و ضرورت های پیش روی جامعه و دنیا است. بعضی از مطالعات مرتبط با زیستن با کرونا باید انجام گردد. به نظرم سیاست مدیریت و مقابله با کرونا و سیاست مدیریت و مقابله ارتباط و رسانه با کرونا یک امر ثابت و با دستورالعمل ثابت نیست در هر زمانی نیازمند تغییر است. اگرچه باید برای بعضی از پروتکل ها اصرار داشت. خوشبختانه بعضی از پروتکل ها مثل زدن ماسک و رعایت فاصله اجتماعی در کشور بخوبی از سوی مردم هم اجرا شده است. با این حال این ویروس ناشناخته و هزار چهره است و در هر جایی جهش پیدا نموده است. فکر می کنم در هر زمانی باید نسبت به این بیماری پروتکل های جدید و کارآمدی تنظیم کرد. پروتکل هایی که ضمانت اجرایی هم داشته باشد. برای همین پروتکل ها هم باید بدانیم که برای انسان برنامه می ریزیم و ما با انسان ماشینی سروکار نداریم. مسأله مدیریت کرونا یک مسأله چند وجهی است در این بیماری هم باید به بهداشت و درمان توجه کنیم هم شناخت انسان و مباحث جامعه شناسی و روان شناسی و هم اقتصاد که بسیار مهم است. همچنین ما نیازمند منشور اخلاقی و پروتکل های اخلاقی هستیم که وقتی کسی سلامتش را به خطر انداخت و بی توجه به سلامت دیگران بود این منشور اخلاقی به یاری ما بیاید.

آیا می گردد با تبلیغات و همچنین قدرت رسانه یا اعمال سیاست های رادیکال و محدودیت ها از طرف دولت این موضوع را مدیریت کرد؟ یا خیر؟

آنچه در موج سوم شاهد بودیم، میزان بالایی از مرگ و میرها و همچنین ابتلا به بیماری بود، علاوه بر این خیلی از شهرها در شرایط قرمز بودند. در این چند وقت با اعمال محدودیت ها و محدود کردن تردد درون شهری و برون شهری آمار مرگ و میرها کاهش پیدا کرد. بسیاری از شهرها از شرایط قرمز خارج شدند. کارشناسان بهداشت و درمان می گویند فرایند کاهش سیر نزولی داشته است و در این روزها این نگرانی وجود دارد که موج چهارم کرونا شکل بگیرد؛ این خیز هم به خاطر عوامل بیرونی و وجود کرونای انگلیسی بیشتر شده است. مسأله دیگر رصد شرایط شیوع کرونا در جامعه نشان می دهد که یک نوع بی تفاوتی بین مردم جامعه به وجود آمده است. براساس نظرسنجی که اخیراً در شهرداری تهران صورت گرفته است، این روزها میزان نگرانی مردم درباره کرونا نسبت به اواخر آبان ماه کاهش پیدا نموده است. یعنی میزان نگرانی در اواخر دی ماه 45 درصد بوده در حالی که میزان نگرانی در آبان ماه 67 درصد بوده است. افزایش نگرانی مردم در آبان ماه هم به این خاطر بوده است که ما در آن روزها شاهد افزایش مرگ و میرهای هموطنانمان بوده ایم. خود این علامت هشدار است که اگر ما موضوع کرونا را جدی نگیریم دوباره شرایط هشدارآمیز می گردد. مسئولان مختلف هم از رئیس جمهوری گرفته تا مسئولان ستاد ملی مقابله با کرونا تا مسئولان اجرایی وزارت بهداشت در این باره اطلاع رسانی نموده اند. با این همه ما باید زندگی را به گونه ای مدیریت کنیم که به لحاظ ذهنی بتوانیم در کنار این بحران توانمند شویم. حرفم این است مدیریت برای گذشتن از موج سوم بسیار خوب بوده است ما کاهش ابتلا به بیماری و مرگ و میر را داشته ایم و این مدیریت برای کشور امیدوار نماینده بوده است اما نباید ایجاد بی تفاوتی و غرور کند و به عبارت دیگر آن نگرانی عدم رعایت ها خوش بینی نسبت به اینکه کرونا جمع شده است را نباید به وجود بیاورد. البته تنها نمی گردد شهفرایندان را مخاطب قرار داد خود سیاستگذاران و برنامه ریزان و همین طور رسانه ها و نهادهای مدنی همه در این باره دخیل هستند. نباید فقط مردم را خطاب کرد و گفت مردم بی تفاوت هستند اما نهادها در حال کوششند یا برعکس نهادها بی تفاوتند و مردم تمام کوشش خودشان را برای مقابله با کرونا انجام می دهند. این رویکرد دوقطبی فضا را برای مدیریت سخت می نماید.

یکی از مهمترین دغدغه های زندگی مردم مسأله معیشتی و اقتصاد است و بسیاری از مردم می گویند هم غم جان دارند و هم غم نان. آیا می گردد در همزیستی با کرونا برای این موضوع هم فکری کرد؟

ببینید در همان نظرسنجی که اشاره کردم از مردم پرسیده اند که اگر قرار به انتخاب باشد، شما بین مسائل مالی و کرونا کدام را انتخاب می کنید. 58 درصد گفتند مسائل مالی و 36 درصد هم کرونا را مسأله می دانند. باید دقت کنیم که با کاهش آمار رسمی مرگ ومیرها میزان نگرانی مردم از کرونا هم کم شده است و حالا مسائل مالی بیشتر از کرونا برای مردم اهمیت پیدا نموده است. این دیگر کار کارشناسان مالی، اجتماعی و روان شناسان است که موضوع را تحلیل نمایند. به نظر می رسد در تصمیم گیری ها هم باید در کنار کرونا به مسائل مهم زندگی مردم از جمله معیشت هم توجه کرد. البته نیازهای روانی و اجتماعی و گسستگی در روابط اجتماعی و داغ دیدگی ها و مسائل ناشی از برگزار نکردن مراسم سوگ عزیزان اتفاق افتاده است که باید به همه این نگرانی ها توجه کرد. اگر به همه این عوامل توجه کنیم آن وقت می توانیم در برابر زیستن در بحران کرونا بگوییم مسأله اصلی در زیستن با کرونا این است که شرایط سرمایه اجتماعی، میزان حرف شنوی و اعتماد مردم به نهادهای مختلف و رسانه چگونه است. اگر اعتماد بالا باشد می توان از این ابزارها برای کنترل شرایط کرونا استفاده کرد. بر اساس مطالعات 60 درصد مردم تهران احساس عدالت درخصوص توزیع واکسن ندارند. این همه داده های خوبی است که در سیاست گذاری برای مقابله با شیوع بحران مهم است.