آنچه باید درباره ناراحتی های روده بدانید - پرشین بلاگ

کولیت عصبی یا سندرم روده تحریک پذیر نیز یکی از بیماری های ناشی از درگیری با مسائل عصبی- روانی است. درباره این مشکل دکتر اصغر صفرزاده خسروشاهی، متخصص بیماری های داخلی- گوارش و دبیر علمی انجمن آندوسکوپیست های ایران توضیح می دهد.

دکتر اصغر صفرزاده خسروشاهی، متخصص بیماری های داخلی- گوارش و دبیر علمی انجمن آندوسکوپیست های ایران درباره بیماری کولیت عصبی یا سندرم روده تحریک پذیر، دلایل و زمینه های ایجادنماینده، نشانه ها، راه های درمان و پیشگیری و مقدار شیوع آن توضیح می دهد.

کولیت عصبی چیست؟

این بیماری که با نام سندرم روده تحریک پذیر شناخته می گردد، یکی از اختلال های گوارشی است که زمینه ایجاد آن، مسائل عصبی است. این بیماری یکی از مسائل شایعی است که به تازگی آمار ابتلا به آن نیز افزایش یافته است. این بیماری خطرناک نیست اما به علت مسائلی که ایجاد می نماید، باعث اذیت و آزار بیمار شده و زندگی او را تحت تاثیر قرار می دهد. این بیماری هرچند از بیماری های رایج گوارشی است اما افراد بیشتر اوقات اطلاع کمی درباره این بیماری و عوارض آن دارند.

کولیت عصبی با نشانه هایی مانند درد و ناراحتی های شکمی و تغییر در شرایط اجابت مزاج همراه است.

زمینه ابتلا به این بیماری چیست؟

استرس های روانی، اختلال های عصبی، اضطراب و استرس های کنترل نشده، به ویژه اگر به مدت طولانی باعث تحریک عصبی فرد شوند، از دلایل اصلی ابتلا به این مشکل است. اما ابتلا به این بیماری دلایل دیگری هم دارد که از این موارد می توان به مصرف برخی مواد غذایی محرک مانند غذاهای تند و ادویه دار، غذاهای حاوی نگه دارنده و افزودنی مانند انواع گوشت های تولید شده و کنسروها و تحریک مکانیکی روده ها اشاره نمود.

نشانه های این بیماری چیست؟

افراد مبتلا به سندرم روده عصبی از تغییرات اجابت مزاج شکایت دارند؛ یعنی فرد دچار یبوست یا اسهال متناوب یا هر دو حالت شده و این حالت ها او را بیشتر عصبی می نماید. گاهی ممکن است تغییر در اجابت مزاج به شدتی که به آن اشاره شد، دیده نگردد. احساس عدم تخلیه کامل از دیگر نشانه های این بیماری است. به این ترتیب که بیمار توضیح می دهد پس از دفع احساس می نماید اجابت مزاج کامل انجام نشده و روده تخلیه نشده است.

نفخ و برجستگی ناحیه معده و شکم یکی دیگر از شکایت های این بیماران است. صدای ایجاد شده در روده ها و معده و اسهال یا یبوست از دیگر مسائل افراد مبتلا به سندرم کولیت عصبی است. با وجود تفاوت در نشانه های بیماران، یکی از نشانه ها در همه آنها مشترک است.

این نشانه، درد شکم و آرام شدن آن پس از اجابت مزاج است. این بیماری اگرچه کیفیت زندگی افراد را تحت تاثیر قرار می دهد اما زمینه ابتلا به زخم و التهاب روده نبوده و زمینه ساز ابتلا به سرطان روده نیست.

ممکن است این افراد به بیماری های دیگری هم دچار باشند؟

بیشتر افراد مبتلا به کولیت عصبی ممکن است به بیماری های دیگر مانند مسائل معده، به ویژه سوزش سردل، رفلاکس، سردردهای میگرنی، خستگی مزمن، مسائل خواب، مسائل اضطرابی و اختلال خواب دچار باشند. این اختلال ها نیز مانند خود بیماری ناشی از مسائل عصبی فرد است.

چطور تشخیص داده می گردد؟

راه تشخیص این بیماری، رد دیگر بیماری های روده از روی نشانه های توضیح داده شده به وسیله بیمار است. چون این بیماری، اختلال کارکردی روده است و به غیر از نشانه هایی که به آن اشاره شد، نشانه های دیگری وجود ندارد. البته با معاینه و مشاهده نفخ بیمار می توان به وجود این بیماری مشکوک شد اما این در صورتی است که بیمار دچار نفخ باشد. این بیماری در افراد بالای 50 سال کمتر دیده می گردد؛ بنابراین اگر فردی با شکایت از نشانه هایی که به آن اشاره شد مراجعه کند، پزشک کمتر به وجود این بیماری مشکوک می گردد اما ابتلا به آن در سن بالای 50 نیز بعید نیست.

اگر نشانه ها با مشکل کاهش وزن شدید یا بیدار شدن از خواب به علت دل درد و دل پیچه همراه باشد، کولیت عصبی نیست و پزشک باید به وجود دیگر بیماری ها مشکوک شده و وجود دیگر بیماری ها را آنالیز کند. اگر فرد دچار کم خونی، تب و دفع مدفوع همراه با خون گردد باید شرایط او از نظر ابتلا به دیگر بیماری ها به غیر از کولیت عصبی آنالیز گردد.

چقدر شایع است؟

آمارها نشان می دهد 15 درصد افراد در ایران به مشکل کولیت عصبی دچار هستند. این بیماری در بین خانم ها شایع تر بوده و بیشتر اوقات افراد زیر 45 سال را درگیر می نماید.

علت اصلی ابتلا به این بیماری را ایجاد اختلال در ارتباط اعصاب روده با مغز می دانند. زمینه بروز این مشکل نیز ایجاد اختلال در شرایط روانی- عصبی افراد است. شاید بتوان آن را بیماری افراد حساس و زودرنج دانست.

سندرم کولیت عصبی درمان قطعی دارد؟

سندرم روده تحریک پذیر درمان قطعی ندارد. اما خوشبختانه با مصرف دارو و رعایت برخی نکته ها می توان آتش بیماری را خاموش نگه داشت و آن را کنترل کرد. بنابراین افراد مبتلا به کولیت عصبی باید به این نکته ها دقت نمایند:

کنترل استرس و اضطراب: اگرچه در زندگی روزمره دور شدن از اضطراب و استرس ممکن نیست اما همه افراد، به ویژه افراد مبتلا به کولیت عصبی باید از شرایط استرس زا دور بمانند. اگر خودشان به شخصه نمی توانند شرایط را کنترل نمایند باید از روانپزشک یاری بگیرند.

مصرف دارو: بخشی از درمان با مصرف دارو انجام می گردد. گاهی لازم است فرد تا سرانجام عمر دارو مصرف کند. بنابراین باید نسبت به مصرف دارو درصورت تجویز متخصص دقیق بود.

افراد مبتلا به کولیت عصبی باید رژیم غذایی خاصی داشته باشند؟

بخش مهمی از درمان افراد مبتلا به رعایت رژیم غذایی مناسب بستگی دارد. افراد درگیر با این سندرم باید این نکته ها را رعایت نمایند:

کنترل کافئین: افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر باید مصرف موادغذایی حاوی کافئین مانند چای، قهوه، شکلات تلخ و ... را به حداقل برسانند.

نیتریت و نیترات ممنوع: هرچند مصرف خوراکی های حاوی این دو ترکیب مضر برای همه افراد لازم است اما برای افراد مبتلا به این سندرم مصرف آن مانند سم است. بنابراین مصرف انواع ترشی، لیته، غذاهای تولید شده مانند سوسیس و کالباس، غذاهای نمک سود مانند گوشت های تولید شده، غذاهای دودی مانند ماهی دودی ممنوع است.

نفاخ ها خوب نیستند: لوبیا، نخود، عدس، باقلا و...نفخ ایجاد می نمایند؛ بنابراین باید مصرف آنها محدود گردد. درصورتی می توانید از این دانه ها بهره ببرید که آنها را 24 ساعت قبل خیس نموده باشید. در این صورت با خارج شدن ترکیب های نفاخ، می توانید کمی از این خوراکی ها مصرف کنید و دچار مشکل حادی نشوید.

محرک های طبیعی: انبه، آناناس، بادام زمینی و فلفل ها از خوراکی های محرک هستند. مصرف آنها باید کاهش یابد. علاوه بر این مصرف هر خوراکی که باعث تحریک دستگاه گوارش می گردد، ممنوع است. این محرک ها به طور مستقیم روده آسیب دیده بیمار را آزار می دهند.

آرام و کم بخورید: پرخوری و تند خوردن غذا باعث روشن شدن آتش نشانه های این بیماری می گردد. بنابراین آرام و کم غذا بخورید. به گفته متخصصان بهتر است تعداد وعده ها را افزایش داده و حجم هر بار مصرف را کاهش دهید.

سر ساعت: وعده های غذایی را باید منظم میل کنید تا عملکرد دستگاه گوارش منظم گردد.

نوشیدنی را کنترل کنید: از نوشیدن بیش از مقدار آب و هر نوشیدنی دیگر پرهیز کنید. به هیچ وجه بین غذا آب یا نوشیدنی دیگری نخورید.

ملین نخورید: برخی از خوراکی ها مانند گلابی، آلو، انواع روغن ها، برگه ها، کره و ... ملین هستند. از این خوراکی ها استفاده نکنید چون روده را تحریک نموده و منجر به درد و اسهال می گردد.

فیبردارها را کنترل کنید: مصرف موادغذای فیبردار بهتر است محدود گردد اما به طور کلی مصرف مواد غذایی فیبردار برای حفظ سلامت روده ها مناسب است.

مصرف لبنیات برای این افراد ممنوع است؟

نوشیدن شیر ممنوع نیست اما در برخی از بیماران نوشیدن شیر باعث تشدید نشانه ها می گردد. علت آن نیز کمبود یا عدم وجود آنزیم لاکتوز، آنزیم هضم و جذب نماینده شیر در این افراد است. بنابراین بهتر است نوشیدن شیر محدود گردد.